|
Polscy naukowcy posiadają nowy cenny instrument badawczy interferometr LOFAR (LOw Frequency ARray). Przez najbliższe lata będzie on służył astronomom do badania Wszechświata na niskich częstotliwościach radiowych (15-240 MHz).  Anteny LBA, Łazy (FOT. B. Śmierciak). W 2010 r. projekt budowy stacji LOFAR w Polsce został zamieszczony na Polskiej Mapie Drogowej Infrastruktury Badawczej, a kilka lat później otrzymał grant MNiSW umożliwiający sfinansowanie budowy. W 2015 r. zainstalowano w Polsce trzy stacje LOFAR: w Bałdach (UWM), Borówcu (CBK) i Łazach (UJ). LOFAR, stanowiący unikalne narzędzie radioastronomiczne na następne dziesięciolecia, umożliwi badania obiektów bardzo wczesnego Wszechświata. Przy jego pomocy będzie także możliwe studiowanie ewolucji galaktyk, radiogalaktyk oraz gromad galaktyk.  Wnętrzne anteny HBA instalowanej w Łazach (FOT. B. Śmierciak). LOFAR stwarza szansę na poznanie własności niskoenergetycznych cząstek promieniowania kosmicznego, pulsarów, aktywności słonecznej, promieniowania radiowego planet oraz turbulentnych właściwości plazmy okołoziemskiej (zagadnienie ważne dla rozwoju technik satelitarnych). Obserwacje w czasie rzeczywistym o wysokiej rozdzielczości czasowej pozwolą również na badania szerokiej klasy obiektów astronomicznych wykazujących zmienność, tj. okolice czarnych dziur czy gwiazd neutronowych w układach podwójnych. Oprócz zagadnień związanych z fizyką kosmiczną, LOFAR pozwala również na prowadzenie badań z zakresu fizyki jonosfery oraz geodynamiki. Krakowscy radioastronomowie z Obserwatorium Astronomicznego UJ zainteresowani są głównie wykorzystaniem interferometru LOFAR do badania pól magnetycznych i ich wpływu na ewolucję galaktyk, radiogalaktyk i kwazarów. Od kilku lat uczestniczą oni w pracy naukowych zespołów badawczych LOFAR zajmujących się przeglądami nieba i magnetyzmem kosmicznym. Więcej szczegółów dotyczących POLFAR i krakowskiej grupy LOFAR znajduje się w zakładce LOFAR PL.
Dostęp do danych i czasu obserwacyjnego
interferometru LOFAR wymaga od pracowników OA UJ oraz innych polskich placówek naukowo-badawczych zaangażowania dużego potencjału intelektualnego. Redukcja
obszernych zbiorów danych stanowi wyzwanie i wymaga znajomości oraz zastosowania
specjalistycznych technik do ich analizy. Prowadzenie projektów
naukowych i opracowywanie danych pociąga za sobą znaczne obciążenia czasowe. Specyfika danych LOFAR wymaga znajomości
dedykowanych, zaawansowanych narzędzi do ich obróbki i analizy. Jesteśmy dopiero w fazie
początkowej działania interferometru LOFAR, pakiety komputerowe podlegają więc ciągłej
modyfikacji i udoskonalaniu. Z tego względu - serdecznie zapraszamy na dwudniową konferencję (warsztaty),
podczas której młodzi pracownicy i studenci astronomii, fizyki i pokrewnych nauk ścisłych z
instytucji członkowskich KNOW oraz innych instytucji naukowo-
Copyright U.Pajdosz (2016) |