Astronomiczny Obiekt Miesiąca: Grudzień 2020

< poprzedni Archiwum następny >

Rotująca kometa NEOWISE

Kometa C/2020 F3 (NEOWISE) towarzyszyła nam latem 2020 roku. Pozostało po niej wiele wspomnień i pięknych zdjęć, ale przede wszystkim cenne dane naukowe. W jej obserwacjach “z bliska”, prowadzonych przez zespół kierowany przez Michała Drahusa z Obserwatorium Astronomicznego Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, wykorzystano międzynarodowe obserwatorium Gemini. Uzyskane dane obserwacyjne umożliwiły dokładne zbadanie materiału odparowywanego z komety podczas jej podróży przez wewnętrzne obszary Układu Słonecznego.

Komety składają się z drobin lodu, skał i pyłu, pozostałych jeszcze po etapie formowania się Układu Słonecznego. Niektóre z nich poruszają się wokół Słońca po bardzo wydłużonych orbitach eliptycznych, które kierują je co pewien czas w pobliże Słońca. Wówczas kometa taka rozgrzewa się pod wpływem jego ciepła, co powoduje odparowywanie zamrożonych gazów z jej jądra, prowadząc do uwalniania się różnych cząsteczek składających się na kometę bezpośrednio do przestrzeni kosmicznej.

Najprawdopodobniej większość komet emituje przy tym gaz w postaci dżetów przypominających nieco gejzery. Astronomowie sądzą, że to właśnie widać na nowych zdjęciach NEOWISE z Teleskopu Gemini. Gdy odparowywana materia wypływa z komety, sam obrót jądra komety sprawia, że zdaje się ona poruszać ruchem spiralnym na zewnątrz -- podobnie jak woda wypływająca w różnych, zmieniających się kierunkach z wirującego węża ogrodowego. Ale wówczas materia ta powoduje również i wzmaga rotację samej komety, choć w przypadku większości komet efekt ten jest słaby i trudny do zaobserwowania.

Dane obserwacyjne zebrane 1 sierpnia 2020 roku przez krakowski zespół z użyciem teleskopu Gemini North na Hawajach ukazują spiralny wypływ gazu molekularnego, wyraźnie wskazujący na obrót jądra komety. Pokazana tu sekwencja zdjęć obrazuje około jedną piątą część całego, 7,5-godzinnego okresu rotacji komety.

Obserwacje te przeprowadzono w ramach programu mającego na celu zbadanie dynamiki rotacji komety NEOWISE. Objęły one jedynie kilka nocy obserwacyjnych i były dodatkowo ograniczone przez jej stosunkowo bliską odległość od Słońca i wynikające z niej dosyć krótkie okna obserwacyjne. Dane zebrane z użyciem Gemini pozwoliły jednak astronomom na określenie parametrów ruchu rotacyjnego komety z dużą dokładnością, jak również ocenę zmian jej w wykrytej prędkości obrotowej.